Παραγκωνισμένος κομπάρσος

[Στην οικογένειά μας το χρήμα ήταν ένας παραγκωνισμένος κομπάρσος.
Μοναδική αξία είχαν τόσα άλλα, τόσα πολλά΄ για το χρήμα όμως καμιά αναφορά.
Βόλτες, παγωτά, σινεμά, τραπεζώματα, μουσικές, παιχνίδια, καλέσματα, εκδρομές μπουλούκια.
Όλα αυτά μέχρι εκείνο τ’ απόγευμα του 1969.
Στον ίδιο χώρο μαμά-παμπάς κι εγώ. Κοίταζα; Έκανα ότι κοιμόμουνα; Ήμουν απλώς αόρατη γι’ αυτούς; Δεν ξέρω, δεν θυμάμαι.
Η χροιά της φωνής της μαμάς μου μ’ έκανε να δώσω σημασία στην κάθε λέξη:
"«Είμαι 37 χρονών πατέρας τριών παιδιών, υπάρχει απόλυτη ανάγκη να υποβληθώ σε επέμβαση καρδιάς΄ μεγάλο το κόστος... τα χρήματα δεν φτάνουν... αν δύνασθε όπως…».
- Μήπως είναι καλύτερα:
«Ο πολυαγαπημένος μας σύζυγος και πατέρας είναι επείγον να υποβληθεί σε επέμβαση καρδιάς… επειδή δεν δυνάμεθα… αν δύνασθε...".
Έλεγε και ξανάλεγε, διόρθωνε΄ ο μπαμπάς μου δεν έλεγε λέξη, σα να μην ήθελε να τον αφορά αυτή η ικεσία. Εκείνη όμως τά ‘γραφε, τά ‘σβηνε ξανά-μανά σε καινούργιο χαρτί, μ’ ωραία γράμματα΄ σαν ζωγραφιές ήταν οι λέξεις κάποιος να γυρίσει να τους δώσει σημασία.
Ξανά και ξανά, κάπου η φωνή της παραπατούσε έπεφτε, σηκωνόταν, προσπαθούσε να σταθεί, να φανεί αλύγιστη.
Κι όμως δεν είδε πίσω από τις πλάτες τους σκιές να θεριεύουν η περηφάνια κι η απελπισία. Αγριοκοίταξε η μία την άλλη με τα δόντια σφιγμένα. Να μη τολμήσει και ουρλιάξει η μια, να μη συρθεί η άλλη. Τρέμανε όμως κι οι δυό. Δεν έγινε τίποτα απ’ αυτά, στοίχειωσαν έτσι μαζί μια ολόκληρη ζωή.
Έκλεισα τα μάτια και τ’ αυτιά να μη δω και να μην ακούσω άλλο. ¨Ετρεξα και ξέθαψα το μικρό μου θησαυρό, το παραφουσκωμένο πλαστικό κόκκινο γουρουνάκι΄ όλα μου τα δώρα, τα χαρτζιλίκια εκεί. Χωρίς κουβέντα τέντωσα τα χεράκια μου προς τον μπαμπά μου.
Το κατάλαβα από το πικρό του μειδίαμα, ήδη. «Είναι λίγα, δεν φτάνουν Εφούλα». Σίδερα βαριά τα χέρια μου, καρφιά τα λόγια και το χειρότερο πρώτη φορά θυμάμαι ότι πλησίασα τόσο κοντά του, πρώτη φορά ήμουν μόνο εγώ, από τις τρεις του κόρες. Να ‘μουν κι εγώ που θα τον αγκάλιαζα, θα ‘ταν αυτός τώρα ο θησαυρός μου, αυτός της μνήμης.
Νά ‘χεις το νου σου το σιωπηλό παιδί είναι εκεί και καταγράφει τα πάντα όσο δεν θες να θυμάσαι, όσα φοβάσαι να δεις.
Όσο για τον απ’ ανάγκη πρωταγωνιστή, στη σκηνή έμεινε να παίξει τον αηδιαστικό του ρόλο΄ ένας χαιρέκακος επαίτης, αλαζόνας κι απειλητικός στις τέσσερις ακρωτηριασμένες μας ψυχές.]
Ε.Π. - Σεμινάριο Αφήγηση Ζωής
---
Για την παγκόσμια ημέρα αποταμίευσης, σήμερα.

Θανάσης Παπαγεωργίου: Αν δεν έχεις να πεις κάτι, να σιωπάς

«Αν δεν έχεις να πεις κάτι, να σιωπάς. Αν έχεις να πεις, να ξέρεις ότι έχεις μεγάλη ευθύνη, γιατί ο κόσμος δίνει μεγάλη εμπιστοσύνη στον άνθρωπο που έχει μια δημοσιότητα και μπορεί και δημοσιοποιεί την άποψή του. Να ξέρεις, λοιπόν, ότι αυτό είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, γιατί μπορείς να τον πάρεις και στο λαιμό σου. Να τον πάρεις στο λαιμό σου και να τον καταστρέψεις! Και να τον καταστρέψεις, και κυριολεκτικά, και μεταφορικά!»
Ο ηθοποιός, σκηνοθέτης, δάσκαλος, συγγραφέας και ιδρυτής του θεάτρου Στοά, Θανάσης Παπαγεωργίου, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη και το Tvxs με αφορμή την παράσταση «Εγώ, ο Μάρκος Βαμβακάρης», για την αξία της αυτοβιογραφίας, για τη «Ρεαλιστική υποκριτική» που χάνεται, για τις επιλογές των ανθρώπων, αλλά και για τους νέους που αποφασίζουν να ασχοληθούν με κάθε μορφή τέχνης.
Κύριε Παπαγεωργίου, πώς αποφασίσατε να ανεβάσετε αυτό το έργο;
Να κλείσω το παράθυρο, μισό λεπτό, γιατί έχει παρέλαση έξω […] Είναι οι πατροπαράδοτες παρελάσεις με τη Σοφία Βέμπο…
Εκεί σταμάτησε η σύγχρονη ιστορία στα δικά μας σχολικά βιβλία: Στο Αλβανικό…
Λοιπόν; Πώς διαλέξατε αυτό το έργο;
Δεν έχω απάντηση στο γιατί το διάλεξα. Δεν ξέρεις ποτέ γιατί διαλέγεις κάτι. Σου μιλάει, σου λέει κάτι μέσα σου. Είναι σαν το ζωγράφο, που δεν μπορείς να του πεις «γιατί ζωγράφισες αυτό το δέντρο κι όχι μια θάλασσα, εκείνη την ημέρα;».
Μου δόθηκε το κείμενο, μου άρεσε, είδα ότι μπορεί να γίνει κάτι από εκεί μέσα, και το αποφάσισα. Βέβαια, έχω μία αγάπη για το ρεμπέτικο τραγούδι, έχω μεγαλώσει μ’ αυτό –χωρίς να σημαίνει ότι ακούω μόνο ρεμπέτικα- απλώς το αγάπησα γιατί προέρχομαι από προσφυγική οικογένεια, από Κωνσταντινοπολίτες διωγμένους.
Είναι φυσικό, όλα αυτά να με ακουμπάνε περισσότερο. Από κει και πέρα, έχω και γω μία μανία με τις αυτοβιογραφίες, γιατί πιστεύω ότι εκεί μέσα κρύβεται πάρα πολύ μεγάλος θησαυρός. Από τους ανθρώπους που διηγούνται τη ζωή τους βγάζεις πάρα πολλά πράγματα, που δεν τα γράφει η Ιστορία, δεν τα γράφουν οι εφημερίδες και τα περιοδικά, και είναι σπουδαίο πράγμα. Πόσο μάλλον, όταν σου δίνεται η δυνατότητα, να την αφηγηθείς εσύ αυτή την βιογραφία και να την νιώσεις. Να νιώσεις για λίγο ο οποιοσδήποτε που λέει τα πάθη της ψυχής του. Έτσι «συγκινήθηκα» από αυτό το έργο και κατέληξα στην παράσταση αυτή.
Όμως, συμπωματικά, έτυχε να γνωρίσω τον Βαμβακάρη. Την πρώτη φορά, πρέπει να ήταν γύρω στο 1948 με ’50. Ήμουν δέκα, δώδεκα χρονών παιδάκι, που τον γνώρισα χωρίς να το ξέρω, σε μια ταβέρνα στις Τζιτζιφιές. Το πιο εντυπωσιακό σ’ εκείνο όλο το σκηνικό, ήταν ένα βάθρο, σαν κι αυτά που είχε ο δάσκαλος στο σχολείο, που επάνω του ήταν καρέκλες που καθόντουσαν άνθρωποι με όργανα. Κάποιοι στην πρώτη σειρά, κάποιοι σε μια δεύτερη και ένας ή μία με γυρισμένη την πλάτη, στο πιάνο. Έπαιζαν «τα μάγκικα», όπως έλεγε ο μπαμπάς.
Τη δεύτερη φορά, ήμουν 30 χρονών. Ήταν τον Οκτώβριο του 1969, όταν έκανα την πρώτη μου σκηνοθεσία, ανεβάζοντας την «Αυλή των θαυμάτων» του Καμπανέλλη στην Κοκκινιά, με την πρώτη μορφή του «Θεάτρου Στοά», που ήταν τα «Βήματα». Για μουσική σκέφτηκα, ποιόν άλλον, τον Μάρκο, που έμενε και λίγο πιο κάτω απ' το θέατρο που θα δίναμε παραστάσεις και πάω και τον βρίσκω. Καθόταν σε μια καρέκλα έξω από το σπίτι του. Δέχτηκε ευγενέστατα να μου παραχωρήσει τις μουσικές του, αλλά να παίξει εκείνος δεν θα μπορούσε (τώρα διαβάζω ότι την ίδια ακριβώς εποχή έδινε τις συνεντεύξεις στηνΑγγελική Βέλλου – Κάιλ, για την αυτοβιογραφία του) και θα έστελνε τον Στελλάκη (το γιό του) να μας παίξει στο στούντιο ό,τι θέλαμε. Όπως κι έγινε.
Και η τρίτη φορά, είναι αυτή. Έκανε και η ζωή μου έναν κύκλο, γύρω από τον Μάρκο. 2017, έρχομαι να τον ερμηνεύσω στη σκηνή. Να τον ζωντανέψω. Αυτόν. Τον εφημεριδοπώλη, τον χαμάλη, τον εκδορέα. Τον μάγκα. Τον χασικλή. Τον αλανιάρη. Τον γκομενιάρη. Τον μύθο, τον Πατριάρχη του ρεμπέτικου, τον δάσκαλο. Κάποιον απ’ όλους αυτούς που καθόντουσαν εκεί πάνω στο πάλκο το 1948, εκείνον που πήγα στο σπίτι του για να μου δώσει τη μουσική του το 1969.
Πόσο δύσκολο ήταν για σας, να ανεβείτε στη σκηνή ως Μάρκος Βαμβακάρης;
Ξέρετε, όλα είναι δύσκολα. Είτε σαν Μάρκος Βαμβακάρης, ανεβαίνεις, είτε σαν Ιούλιος Καίσαρας, είναι πάρα πολύ δύσκολο. Η δουλειά μας είναι αυτή. Να υποδυόμαστε έναν άλλον άνθρωπο. Τώρα πώς το καταφέρνουμε και πώς το κάνουμε; Άλλος το καταφέρνει εύκολα, άλλος πιο δύσκολα, όπως και να ‘χει το πράγμα ματώνει! Δεν είν’ εύκολο.
Είναι σαν να ανασταίνεις έναν άνθρωπο και να τον φέρνεις στο τώρα, στην πραγματικότητα; Όπως αυτό που έγραψε ο Κιμούλης για τη "Ρεαλιστική υποκριτική", αναφερόμενος σε εσάς και στην παράστασή σας; Δεν ξέρω αν θέλετε να πείτε κάτι γι’ αυτό. Δηλαδή, πώς εσείς βλέπετε το θέατρο σήμερα;
Το θέατρο που υπηρετώ τείνει να χαθεί. Δεν ξέρω πόσοι θεατρίνοι ακόμη το υπηρετούν, με τον τρόπο αυτό. Υπάρχουν. Όχι ότι δεν υπάρχουν. Αλλά δε νομίζω ότι θα προτιμώνται, ή ότι θα εισακούονται. Είναι μία τέχνη που μοιάζει σαν την τέχνη των παλιών κατασκευαστών που χάνεται, εξανεμίζεται. Σαν τους ανθρώπους που δουλεύανε με τα χέρια τους. Ήταν η δουλειά τους χειρωνακτική. Φτιάχνανε ψάθες, ακονίζανε μαχαίρια, φτιάχνανε έπιπλα με το χέρι.
Δεν υπάρχει πια αυτό. Τώρα έχει μπει μια ψευτοθεωρία στα πράγματα, που έχει αλλοιώσει τελείως τον στόχο. Το θέατρο δεν είναι θεωρητική πράξη. Η θεωρία ανήκει στους θεατρολόγους και είναι μια άλλη ιστορία. Άστους αυτούς. Δεν έχουν σχέση με το θέατρο, παρά μόνο θεωρητική.
Εμείς, οι εργάτες του θεάτρου, τα μαστόρια του θεάτρου, παίρνουμε το σφυρί και το καρφί και δουλεύουμε. Δεν γίνεται αλλιώς. Τώρα πια αυτό, τείνει να χαθεί τελείως. Όλα γίνονται στο μυαλό. Όλα κατασκευάζονται θεωρητικά και όλα απευθύνονται σε ένα ανύπαρκτο κοινό, κατά τη δική μου γνώμη. Δεν κακίζω τα παιδιά που κάνουνε αυτή τη δουλειά. Απλώς πιστεύω ότι όντως το κοινό είναι ανύπαρκτο, με την έννοια ότι δεν ξέρει τι θέλει. Δεν ξέρει τι ζητάει. Οπότε, τι να του δώσεις;
Η δουλειά μας είναι μια δουλειά αμφοτερόπλευρη: αν δεν σου δώσει ο θεατής δεν του δίνεις, κι αν του δώσεις, σου δίνει. Λοιπόν, αν δεν υπάρχει αυτό το "παιχνίδι", θέατρο δεν στήνεται στα πόδια του. Συνηθίζω πάντα να λέω, ότι το κάθε κοινό είναι άξιο του ηθοποιού του και ο κάθε ηθοποιός άξιος του κοινού του. Ο διάλογος, δηλαδή, είναι άξιος των ανθρώπων που τον κάνουνε. Όσο αυτοί θέλουν να κάνουν διάλογο μεταξύ τους, θα γίνεται. Όταν δεν θέλουν ή δεν μπορούν ή δεν ξέρουν τι θα πει διάλογος, τότε δεν μπορούν, δεν κάνουν, και δεν ξέρουν.
Πώς καταλήξατε σε αυτόν τον τρόπο θεατρικής δουλειάς;
Μα αυτό σπούδασα. Δεν κατέληξα, δεν παιδεύτηκα ανάμεσα σε διάφορες μεθόδους και διάλεξα αυτήν. Αυτό το θέατρο έμαθα. Είμαι παλιός ηθοποιός, κάνω κοντά 60 χρόνια θέατρο.
Σπουδάσατε στη Δραματική Σχολή του Χρήστου Βαχλιώτη…
Ναι, αυτό το θέατρο μάθαμε, αυτό το θέατρο κάναμε, αυτό το θέατρο υπηρετήσαμε. Και δε νομίζω ότι υπήρχε, τότε, άλλο θέατρο. Υπήρχε το θέατρο της αλήθειας. Το θέατρο που ο ηθοποιός έπρεπε να υποδυθεί ένα ρόλο. Το να «υποδυθεί» είχε άλλη ερμηνεία τότε, από ό,τι έχει σήμερα. Το θέατρο είναι μία πράξη σωτήρια για μας. Με το θάνατο τα βάζουμε, με τον άνθρωπο τα βάζουμε, με την ύπαρξη τα βάζουμε. Με τον εαυτό μας τα βάζουμε. Αναμετριόμαστε, θέλω να πω.
Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά…
Όχι. Μα, είναι πολύ δύσκολη η δουλειά στο θέατρο. Μη κοιτάτε που οι μισοί Έλληνες είναι ηθοποιοί και οι άλλοι μισοί είναι συγγραφείς. Δυστυχώς έχει εξελιχθεί έτσι το πράγμα. Στην πραγματικότητα είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά, μα πάρα πολύ δύσκολη δουλειά. Δυστυχώς όμως έχει γίνει ευτελέστατη, μπορεί να την κάνει ο καθένας, να δηλώσει ηθοποιός, να δηλώσει σκηνοθέτης, να δηλώσει θεατρώνης. Εντάξει. Το κακό είναι να δηλώνει και θεατράνθρωπος.
Εσείς, ως ηθοποιός και σκηνοθέτης, τόσα χρόνια, έχετε καταθέσει τεράστιο έργο μέσα και από το θέατρο Στοά, έχετε πάρει πολλά βραβεία και έχετε καταθέσει την ψυχή σας, όχι μόνο ως ηθοποιός αλλά και ως συγγραφέας και ως δάσκαλος του θεάτρου. Θα θέλατε να μας πείτε πως φτάσατε ως εδώ;  
Είναι μεγάλη κουβέντα. Πώς έφτασα; Ξέρω ‘γω; Ξεκίνησα, δούλεψα, σπούδασα, διάβασα, μελέτησα, αγωνίστηκα. Δεν φτάνει κανείς στο σημείο που είναι, διά μιας… Ούτε αυτό μπορεί να το περιγράψεις μέσα σε μία ώρα αφήγησης.
Είναι αυτό που λέω για τον Μάρκο. Η ζωή του ολόκληρη γράφτηκε μέσα σε 300 σελίδες βιβλίου. Όμως 6 μήνες κάθισε η Αγγελική μαζί του και μιλάγανε. Ξεκινούσανε κάθε πρωί, πίνανε καφεδάκι και τα λέγανε, για να γραφτεί. Κι εμείς έπρεπε να αποδώσουμε αυτές τις 300 σελίδες, μέσα σε 20-25 σελίδες. Δεν γίνεται. Αυτό που είδατε στην παράσταση, είναι ένα μέρος της ζωής του Μάρκου. Τα σημαντικότερα, ίσως, στοιχεία, ή τουλάχιστον αυτά που σκιαγραφούν έναν άνθρωπο, ένα χαρακτήρα, μία πορεία. Η ζωή του κάθε ανθρώπου είναι σύνθετη.
Πώς είναι να έχετε ένα θέατρο στην Ελλάδα της κρίσης;
Δύσκολα. Πάντα δύσκολα ήτανε. Όταν θέλεις να κάνεις ένα αληθινό θέατρο, η πορεία είναι δύσκολη, δεν είναι εύκολη. Λοιπόν, περάσαμε αυτά τα 47 χρόνια μέσα στη Στοά, και άλλα 10 χρόνια εκτός Στοάς, πάρα πολύ δύσκολα! Οι επιλογές δυσκολεύουν την πορεία, και δυσκολεύουν τη ζωή σου. Έκαστος «εφ’ ω ετάχθη».
Είχατε δηλαδή πάντα κρίση. Δεν την ανακαλύψατε τα τελευταία χρόνια. 
Το ποιοτικό θέατρο είχε, έχει, και θα έχει πάντα κρίση. Δεν είναι από τις επιλογές του κοινού. Το ευρύ κοινό θέλει να χαχανίσει, θέλει να διασκεδάσει, θέλει να σαχλαμαρίσει, να χαβαλεδιάσει.
Δηλαδή, είναι αυτό που λέγατε πριν για τις επιλογές; Πόσο δύσκολο είναι να είναι κανείς συνεπής με τις επιλογές του; Βλέπουμε και στην παράσταση πόσα πέρασε ο Μάρκος Βαμβακάρης, για να μείνει συνεπής με αυτές.
Μα, αυτό χαρακτηρίζει τη ζωή του ανθρώπου, η συνέπεια απέναντι στις επιλογές του και τις αξίες του.
Αν ρωτήσουμε πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες για τον Βαμβακάρη, προφανώς θα μιλήσουν με τα καλύτερα λόγια, αλλά πού βρίσκονται οι επιλογές του Βαμβακάρη μέσα στις δικές τους;
Η άποψή τους και η στάση τους απέναντι στον Βαμβακάρη, είναι μάλλον αυτή που φαίνεται σε κάποιες διασκευές των ρεμπέτικων τραγουδιών, που είναι πολύ της μόδας τα τελευταία χρόνια. Αυτό δεν είναι απλώς ύβρις. Είναι αμάθεια. Μια άγνοια. Είναι προσβολή στο έργο του άλλου.
Για παράδειγμα, η «Φραγκοσυριανή» -λέω και το πιο απλό και το πιο αθώο τραγούδι του Μάρκου- δεν είναι τραγουδάκι που μπορείς να το κάνεις rap. Πόσο μάλλον το «Αργοσβήνεις μόνη», ή το «Τα δυο σου χέρια πήρανε, βεργούλες και με δείρανε». Δεν μπορείς να πάρεις αυτά τα τραγούδια και να τα εκμοντερνίσεις.
Γιατί, κατ’ αρχήν, τι θα πει εκμοντερνίζω; Δηλαδή, να πιάσω τον Βαν Γκόγκ και να τον ζωγραφίσω αλλιώς; Κάν’ το! Αν μπορείς, κάν’ το! Δεν μπορείς! Τι θα κάνεις; Θα αλλάξεις τα χρώματα; Θα αλλάξεις τα πρόσωπα; Πώς μπορείς λοιπόν, να παίρνεις τη μουσική κάποιου και  να της φοράς από κάτω μια μουσική τέκνο, ας πούμε, ή χιπ χοπ, ή δεν ξέρω τι; Με ποιο θράσος το κάνεις αυτό;
Βέβαια, έχει την εξήγησή του, ότι δεν έχεις φαντασία, δεν έχεις έμπνευση, δεν δημιουργείς, κι έτσι γραπώνεσαι από το έργο ενός άλλου, το κακοποιείς και υπάρχεις και συ.  Είναι το ίδιο που γίνεται με τις Αρχαίες Τραγωδίες. Διασκευάζεται πλέον ο Ευριπίδης. Αλλάζουν τα λόγια στον Ευριπίδη. Αυτό δεν λέγεται απλώς ύβρις. Είναι αμάθεια, είναι άγνοια, είναι αμορφωσιά. Δεν έχει όνομα αυτό.
Δηλαδή είναι σαν να θέλουν να πάρουν ατόφιο αυτό που τους έχουν δώσει οι προηγούμενοι, χωρίς όμως να το μεταμορφώνουν σε κάτι άλλο, να το ανανοηματοδοτούν, ώστε να βγει κάτι δικό τους;
Δεν έχουν να πουν κάτι δικό τους. Αν είχαν να πουν κάτι δικό τους θα το λέγανε. Επειδή δεν έχουν να πουν κάτι δικό τους, παίρνουν το έργο κάποιου, το λένε όπως θέλουν με τα δικά τους τα λόγια. Και κάπως έτσι παίρνουν το έργο του Ευριπίδη και του αλλάζουν το φινάλε. Τι να πεις; Πώς να το χαρακτηρίσεις αυτό; Να το αναλύσεις; Δεν αναλύεται.
Από την άλλη, υπάρχει η άποψη, ότι τραγούδια που δεν ακούγονται, τουλάχιστον τα μαθαίνει η νεολαία με αυτόν τον τρόπο.
Αυτοί που το λένε αυτό, πέφτουν στην ίδια παγίδα. Αν ζούσατε στο χωριό και βλέπατε Σαίξπηρ από ερασιτεχνικό θίασο, θα είχατε μία άποψη για τον Σαίξπηρ, όποια έχει και ο συγκεκριμένος ερασιτεχνικός θίασος, με τις δυνατότητες που διαθέτει. Και πιθανόν, να μισούσατε τον Σαίξπηρ.
Λοιπόν, όποιος θέλει να ακούσει τα τραγούδια του Βαμβακάρη, παντού υπάρχουν.
Και σε κάποια πανεπιστήμια του εξωτερικού διδάσκουν το ρεμπέτικο τραγούδι, ως το μοναδικό βιωματικό τραγούδι στον κόσμο, και για τους στίχους και για τη μουσική του.
Μα αυτή η αυτοβιογραφία του Μάρκου, ξεκίνησε από τον άντρα της Βέλλου – Κάιλ, ο οποίος έκανε μελέγη για πανεπιστήμιο της Αμερικής, πάνω στο ρεμπέτικο τραγούδι. Έτσι ήρθαν στην Ελλάδα για να του ζητήσουνε να πάει στην Αμερική να κάνει κάποιες διαλέξεις, αλλά δεν μπορούσε ο Μάρκος γιατί δεν του επιτρεπότανε η έξοδος από τη χώρα, λόγω χασισιού. Αυτό ήταν το έναυσμα για την αυτοβιογραφία του. Έτσι ξεκίνησαν και την έγραψαν. Άλλο αν ο Μάρκος είχε ξεκινήσει από πριν και έγραφε την αυτοβιογραφία του σε ένα τετράδιο. Άλλο αυτό.
Τι θα λέγατε στους νέους καλλιτέχνες και σ' εκείνους που ασχολούνται με τη μουσική αλλά και με το θέατρο;
Στα νέα παιδιά που ασχολούνται με την Τέχνη, γενικά; Αν δεν έχεις να πεις κάτι, να σιωπάς. Αν έχεις να πεις, να ξέρεις ότι έχεις μεγάλη ευθύνη, γιατί ο κόσμος δίνει μεγάλη εμπιστοσύνη στον άνθρωπο που έχει μια δημοσιότητα και μπορεί και δημοσιοποιεί την άποψή του. Να ξέρεις, λοιπόν, ότι αυτό είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, γιατί μπορείς να τον πάρεις και στο λαιμό σου. Να τον πάρεις στο λαιμό σου και να τον καταστρέψεις! Και να τον καταστρέψεις, και κυριολεκτικά, και μεταφορικά! Τίποτα. Να μιλάς, μόνο όταν έχεις να πεις κάτι. Αυτό έχω να πω, εγώ. Αλλιώς, να το κλείνεις.
Θα επιμείνω και θα σας κάνω πάλι την πρώτη ερώτηση. Πώς, λοιπόν, αποφασίσατε σήμερα να «μιλήσετε» με αυτό το έργο;
Αυτό το λέει, το μότο που έχουμε ως Θέατρο Στοά, και βρίσκεται πίσω από το πρόγραμμα της παράστασης. Η απάντηση είναι αυτή:
"Κάνουμε θέατρο για να δώσουμε λύση στα προβλήματά μας. Να απαλλαγούμε από τα φαντάσματα που μας περιτριγυρίζουν, να βγούμε από το βούρκο της καθημερινότητας, να γλιτώσουμε από το ψέμα, την υποκρισία και την απάτη του «πολιτισμού». Το θέατρο για μας δεν είναι πρόσχημα, είναι τρόπος ζωής".

«Εγώ, ο Μάρκος Βαμβακάρης» - Θέατρο Στοά
Ο Θανάσης Παπαγεωργίου ανεβαίνει στη σκηνή της Στοάς έπειτα από δύο χρόνια, ερμηνεύοντας την θρυλική και πολυαγαπημένη μορφή του ρεμπέτικου τραγουδιού, τον Μάρκο Βαμβακάρη. Η Νάνσυ Τουμπακάρη συνέθεσε έναν τρυφερό μονόλογο με τίτλο "Εγώ, ο Μάρκος Βαμβακάρης", βασισμένη στη αυτοβιογραφία του συνθέτη, που με τη σειρά της είχε συνθέσει η Βέλιου Κάιλ. Ηθοποιός και συνθέτης θα συναντηθούν στη σκηνή, σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση και ένα ταξίδι στις δύσκολες εκείνες εποχές που έζησε και βίωσε ο Μάρκος Βαμβακάρης.
Info:
Θέατρο Στοά
Μπισκίνη 55, Ζωγράφου. Τηλ. 210/7702830, theatrostoa@otenet.gr
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00. Κυριακή στις 19.00.
Τιμές εισιτηρίων: Κάθε Παρασκευή γενική είσοδος 10 ευρώ.
Σάββατο και Κυριακή 12 ευρώ.
Συνταξιούχοι, φοιτητές, άνεργοι, Α.Μ.Ε.Α: 10 ευρώ για όλες τις παραστάσεις.
Περισσότερα: http://theatrostoa.gr/

"Εγώ, ο Μάρκος Βαμβακάρης" - Αυτοβιογραφία
Αγγελική Βέλλου - Κάιλ - Εκδόσεις Παπαζήση, 1978
''Τράβηξε η καρδιά μου να γράψω την ιστορία μου. Θέλω να την ιδώ γραμμένη και να τη διαβάσω απ' την αρχή ως το τέλος σα να ήταν κάποιου άλλου. Πιστεύω πως έτσι θα ξεθυμάνει το φούσκωμα της καρδιάς που μου σταλάξανε τόσα πολλά και διάφορα, τέτοια που ο καθένας δεν θα ήθελε να τα 'χει στη δική του την ιστορία. Έχω σκοπό να τη δημοσιέψω κιόλας την ιστορία μου.
Η χριστιανή που μου κάνει το γραμματικό λέει πως οι πρώτοι χριστιανοί ξεμολογιόντουσαν δυνατά, μπρος σε όλο τον κόσμο, κι όλος ο λαός τους συγχωρούσε και ξαλάφρωναν για καλά. Όμως τώρα ο κόσμος είναι χαλασμένος και ξέρω πως σήμερα θα βρεθούνε πολλοί που θα σκεφτούνε πως έπρεπε να ντραπώ να ομολογήσω πολλά πράματα. Εγώ θα πάρω το θάρρος τους τέτοιους να μη τους λογαριάσω. Ο άνθρωπος για να λέγεται αληθινός άνθρωπος, πρέπει να μπορεί να 'ρθει και στη θέση του άλλου, του ομοίου του. Γιατί απ' όσα θα σας πω και τα παθήματα και τα φταιξίματα ίδια είναι. Και τα φταιξίματα είναι κι αυτά παθήματα.
Δεν εγεννήθηκα κακός ούτε σκέφτηκα ποτές μου να φχαριστηθώ άμα λυπηθεί ο άλλος. Δεν εγεννήθηκα κακός, ούτε για να ζήσω τη ζωή μου όπως την έζησα. Και γι' αυτό παίρνω το θάρρος να εκθέσω τα αμαρτήματά μου στον κόσμο. Σε έναν κόσμο που εγώ πρώτος του τραγούδησα τις χαρές και τις λύπες του, τα πλούτη και τη φτώχεια του, την ορφάνια του και την ξενιτιά του.
Αυτός ο κόσμος θέλω να γίνει ο εξομολόγος μου και πιστεύω ότι όλοι αυτοί για τους οποίους έχω γράψει και γράφω μα και θα γράφω εκατοντάδες τραγούδια, θα με συγχωρέσουν, μια και αυτός είναι ο σκοπός της περιγραφής και εξιστορήσεως της ζωής μου, δηλαδή η συγνώμη και η συγχώρεση. Γι' αυτό όσοι θα διαβάσετε την ιστορία μου, φίλοι ή ξένοι, γνωστοί ή άγνωστοι, και μάλιστα οι γνωστοί μου, να 'ρθητε να μου σφίξτε το χέρι και να μου πήτε ένα ανοιχτόκαρδο γεια σου. Να μου πείτε πως όλα περάσανε, ότι όλα αυτά ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Να μου πείτε πως αν ζούσατε την ίδια ζωή με μένα, τα ίδια θα παθαίνατε και τα ίδια θα κάνατε.
Τώρα όλα αυτά βέβαια ανήκουν στο παρελθόν, και την παλιά μου ζωή τη θυμάμαι σαν ένα κακό όνειρο που όταν θα το ιδείς τινάζεσαι από το κρεβάτι σου. Έτσι περίπου τινάζομαι όταν αναπολώ την περασμένη μου ζωή και θυμηθώ τις κακές στιγμές της. [...]'' Μάρκος Βαμβακάρης
--
Με τις πηγές του στα λιμάνια της Ανατολικές Μεσογείου του 19ου αιώνα, το λαϊκό μας τραγούδι, το τραγούδι της ελληνικής εργατιάς, κάνει την εμφάνισή του στον Πειραιά τα πρώτα τριάντα χρόνια του αιώνα μας, φουντώνει κι ακμάζει απ' το 1930 ως το 1950, κι από κει και πέρα ξεφτίζει.
[...] Μια επαρκής μελέτη της εξέλιξης του λαϊκού τραγουδιού, ή μια σωστή εισαγωγή στη ζωή του Μάρκου, πρέπει να καταπιαστεί με το δύσκολο θέμα της διαλεκτικής σχέσης της δημιουργίας του τραγουδιού και της αποδοχής του και χρήσης του από το κοινό του. Ακόμη και η σκιαγράφηση αυτού του φαινομένου παίρνει τεράστιες διαστάσεις.
Χρειαζόμαστε ιστορικό βάθος. Ποιά ήταν π.χ. η ζωή της ελληνικής και μη ελληνικής εργατιάς στα λιμάνια της Πόλης, της Σμύρνης κλπ.; Χρειαζόμαστε ιστορική και λαογραφική δουλειά, όχι μόνο για τα λιμάνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και για τα λιμάνια του Ελληνικού κράτους, ιδίως τη Σύρα και τον Πειραιά. Χρειάζεται ειδική μουσικολογική ανάλυση των διαφόρων συνθετών και στυλ καθώς και έρευνα των ανατολικών και δυτικών στοιχείων. Τέλος χρειαζόμαστε μελέτη των συμβόλων και της γλώσσας των τραγουδιών και συσχέτισή τους με την κοινωνική εξέλιξη του λαού μας.
Αν θέλουμε βέβαια να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία της εξέλιξης του λαϊκού τραγουδιού από βαρύ ζεμπέκικο σε συρτάκι, κι από τον τεκέ στις αμερικανικού τύπου τηλεοπτικές διαφημίσεις της Ολυμπιακής, θα πρέπει να το μελετήσουμε όχι μόνο σαν την κατ' εξοχήν τέχνη της εργατιάς μας, αλλά σε συσχέτιση με την τέχνη, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του "Έλληνα αστού"· κι αυτά όλα σε σχέση με την ιστορία μας και την θέση μας στην παγκόσμιο σκηνή. [...] Αγγελική Βέλλου - Κάιλ

Νάνος Βαλαωρίτης: Το αφήγημα ότι υπάρχει Ευρώπη είναι μια απάτη

Tvxs
"Σήμερα η Ευρωπαϊκή ταυτότητα έχει κλονιστεί σοβαρά [...] Όλη η σημερινή Ευρώπη είναι μια κατασκευασμένη αφήγηση, δεν είναι μια πραγματικότητα. Το αφήγημα ότι υπάρχει Ευρώπη, με αυτό το κατασκεύασμα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μια απάτη, μια κοροϊδία. Κι αυτό το αφήγημα, δεν στέκεται πλέον. Πρέπει λοιπόν να βρούνε τις ρίζες τους, για να φτιάξουν ένα νέο αφήγημα, όλοι αυτοί οι Ευρωπαίοι. Και που θα το βρούνε αυτό το αφήγημα; Στον Όμηρο!"
Ο ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη και το Tvxs, σχολιάζοντας την πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη, με φόντο τα γεγονότα στην Καταλωνία αλλά και τη νέα γερμανική βουλή με 94 ακροδεξιούς βουλευτές καθισμένους στα έδρανά της:
N.B.: Σήμερα η Ευρωπαϊκή ταυτότητα έχει κλονιστεί σοβαρά, λόγω της γενικής κρίσης αλλά και της επιδρομής μεταναστών από παντού. Βλέπουμε τι γίνεται και στην Καταλωνία, και ενώ η Γερμανία κατέληξε στις εκλογές με τους ακροδεξιούς να παίρνουν 94 έδρες. Όλα αυτά έχουν στρέψει την προσοχή των Ευρωπαίων στο γιατί ονομάζονται Ευρωπαίοι και τι είναι η Ευρώπη.
Οι Βάσκοι, ή οι Καταλωνοί, προσπαθούν από χρόνια να αποσχιστούν από τη Μαδρίτη, αλλά οι Βάσκοι με μεγάλες θυσίες και με πολύ βίαια και τρομοκρατικά μέσα, όπως και με βασανιστήρια, τελικά υπέκυψαν. Τώρα η Μαδρίτη προσπαθεί να υποτάξει την Καταλωνία, αλλά αυτό θα χρειαστεί άλλου είδους δύναμη, διότι οι Καταλανοί έχουν γερό dna. Εμείς υποφέραμε πολλά απ’ αυτούς το Μεσαίωνα. Το τι μας έχουν κάνει με επιθέσεις στο Βυζάντιο, δε λέγεται. Οι Καταλανοί πολεμιστές ήταν οι πιο φοβεροί. Λοιπόν, αυτοί, δεν πρόκειται να υποκύψουν. Αλλά αυτό το θέμα, είναι μια λεπτομέρεια μέσα στην αποσχιστική τάση της Ευρώπης, αυτή τη στιγμή.
Η Ευρώπη, φτιαγμένη από διάφορα μικρά έθνη και διαφορετικές γλώσσες, κυρίως χωρισμένη σε τρία τμήματα, το ένα οι Σλάβοι ανατολικά, το άλλο οι αγγλοσάξωνες και Γερμανοί δυτικά, και νότια οι γλώσσες με λατινική ρίζα, όπως τα ιταλικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά.
Αυτή τη στιγμή επιστρέφουν για να δικαιολογήσουν αυτό το αφήγημα που λέγεται Ευρώπη. Το ότι είναι Ευρωπαίοι. Γιατί είσαστε Ευρωπαίοι; Γιατί το 15^ο-16^ο αιώνα, ανακαλύψαμε τον ελληνικό πολιτισμό! Και από εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε ο δυτικός πολιτισμός, που τον ονομάζουμε ευρωπαϊκό. Δηλαδή για να υπάρξει μια Ευρώπη η οποία να έχει νόημα με το όνομα αυτό, πρέπει να ανατρέξει πάλι στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Αυτή η αφήγηση, ενώ στην αρχή ήταν πολύ ισχυρή, άρχισε να μειώνεται σιγά σιγά και πρώτα πρώτα να απορρίπτεται το ελληνικό στοιχείο υπέρ του λατινικού, που ήταν απλώς η αντιγραφή του ελληνικού, και τελικά στη σημερινή κατάσταση που βλέπουμε μια πληθώρα από αφρικανούς και ασιάτες από όλες τις μεριές να πλημμυρίζουν την Ευρώπη, αρχίζει και κλονίζεται η όποια ταυτότητα. Και μάλιστα, πάρα πολύ επηρεασμένη και από την θέληση, ακόμα, την φιλελεύθερη, να δέχονται ξένες θρησκείες, μεταξύ των οποίων ο ισλαμισμός, ο οποίος πλέον εκφραζόμενος από τους τζιχαντιστές, δεν είναι θρησκεία, αλλά πολιτική τρομοκρατία, ως μέσο-όπλο κατάκτησης της Ευρώπης.
Στην Ευρώπη, το ομηρικό αφήγημα το οποίο εστιάζεται σε ορισμένους ήρωες, μεταξύ των οποίων ο Αχιλλέας και ο Οδυσσέας, έχουν γίνει σύμβολα και των ακροδεξιών και των φιλελεύθερων. Ιδίως ο Οδυσσέας, είναι ένα σύμβολο έρευνας και ανακάλυψης. Κι αυτά τα δύο ομηρικά αφηγήματα, είναι εκείνα τα οποία χρειάζονται αυτή τη στιγμή οι Ευρωπαίοι για να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους ως ένα κομμάτι του πολιτισμού που γέννησε η Αναγέννηση, με την ανακάλυψη του ελληνικού πολιτισμού.
Βέβαια, μέσα στην φοβερή τεχνολογική ανάπτυξη έχει γίνει και η θεωρία και η πρακτική, απάνθρωπη. Δηλαδή, υπάρχει μία τάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση που είχε ως αρχικό σκοπό να δημιουργήσει μια Ευρώπη αλληλεγγύης, αλλά έφτασε να ισοπεδώσει τα πάντα, οικονομικά και ψυχολογικά, και να υποτιμήσει ή να εξοστρακίσει τις εθνικές οντότητες, δηλαδή όλα τα εθνικά κράτη τα οποία αποτελούν τη δυτική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης βέβαια και της Ρωσίας, η οποία όμως δεν υποτάσσεται εύκολα, γιατί είναι μεγάλη και έχει δύναμη.
Πιστεύω ότι η επιστροφή στον ελληνικό πολιτισμό τα τελευταία χρόνια είχε υποβαθμιστεί και λόγω του ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα μεγάλων εθνών, όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Ισπανία, κλπ., στο ρόλο της αποικιακής κατάκτησης του πλανήτη. Δηλαδή, η υποδούλωση όλου του πλανήτη, από τους Ινδιάνους μέχρι τους Αφρικανούς.
Η Ευρώπη προσέβλεπε στην Αμερική για υποστήριξη. Και όσο υπήρχε ο Ομπάμα, αυτή η υποστήριξη ήταν ορατή. Ξαφνικά εμφανίζεται ένας καραγκιόζης, όπως είναι ο Τραμπ, ο οποίος έχει αντίθετες απόψεις και ενισχύει τις διαχωριστικές τάσεις στην Ευρώπη και την ακροδεξιά, ενώ όλα τα ακροδεξιά ευρωπαϊκά κόμματα τον χειροκροτούν.
Από κει και πέρα, βλέπουμε ότι το σύμβολο της ΕΕ αρχίζει και υπονομεύεται σοβαρά από τους αμερικάνους. Επίσης, επειδή οι ευρωπαίοι δεν θέλουν να δεχτούν τους Ρώσους στην ΕΕ, όπως και η Γερμανία, για ευνόητους λόγους αφού τη νίκησαν και κατά κράτος όταν τους επιτέθηκε. Εν τω μεταξύ χάνουν και την Αμερική, και έτσι απομένει η Ευρώπη, πολύ συρρικνωμένη, γύρω από τη Γερμανία.
Και τώρα ξαφνικά η Γερμανία, μετά τις τελευταίες εκλογές, όπου μπήκε στη βουλή το ακροδεξιό και αντιευρωπαϊκό AfD, θα τα βρει πολύ άσχημα, γιατί θ’ αρχίσει να αναβιώνει ένας άλλος γερμανικός ιμπεριαλισμός, όπως ήταν του Βίσμαρκ με κατακτητικό υπόβαθρο. Η Μέρκελ και ο Σόιμπλε, ήδη παραμερίζονται όπως βλέπουμε, ενώ στο νέο υπουργό οικονομικών αναγκαστικά θα του υπαγορεύονται πολλές αποφάσεις από τους ακροδεξιούς μέσα στη βουλή.
Μέσα σ’ αυτή την αναμπουμπούλα και την τρικυμία που έχει ξεσπάσει ξαφνικά, βλέπουμε τούς πολύ συντηρητικούς και έξυπνους Βρετανούς να φεύγουν από την ΕΕ, πριν γίνει χαμός. Διότι οι πολύ πονηροί Βρετανοί, πάντα υποψιάζονταν τους Γερμανούς, ότι ήθελαν μέσω της οικονομίας να ξανακυριαρχήσουν.
Τι απομένει, λοιπόν, μέσα σε όλα αυτά; Διότι μέχρι τώρα είδαμε ότι η Γερμανία και η ΕΕ αφενός ισοπεδώνουν τις οικονομίες, αφετέρου τις εκμεταλλεύονταν. Δηλαδή, τα δικά μας προϊόντα, π.χ. το λάδι ή τα νέα καλά κρασιά, ήθελαν να τα ανακόψουν από την ευρωπαϊκή αγορά, όπως ήθελαν να κόψουν και τα ελαιόδεντρα, που ευτυχώς κάποιοι, π.χ. στην Κρήτη, αντιστάθηκαν.
Λοιπόν, θα ξεκινήσουν κι άλλες αποσχιστικές τάσεις στην Ευρώπη και μπορεί να αποσχιστεί και η ίδια η Γερμανία, δηλαδή η Βαυαρία να χωριστεί από την Πρωσία και τη Σαξονία και να επιστρέψουν στη διαίρεση. Άλλωστε η Γερμανία των μικρών βασιλείων, ήταν πολύ πιο πολιτισμένη απ’ ότι είναι σήμερα και είχε πολύ σπουδαίους ανθρώπους, καλλιτέχνες και στοχαστές, κλπ. Αλλά μόλις ενώθηκαν, βγήκε αυτός ο εθνικισμός από το υποσυνείδητο, ότι δεν είχαν μοιραστεί τον πλανήτη ίσα -ως υπερδύναμη πλέον- με τις άλλες υπερδυνάμεις, τους Γάλλους, τους Άγγλους, αλλά και τους Αμερικάνους. Και τους βγήκε ένας πικραμένος και διαστρεβλωμένος εθνικισμός που εκπροσωπήθηκε από τον Χίτλερ, ο οποίος προσπάθησε να υποτάξει και τη Ρωσία, το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο για μια ευρωπαϊκή χώρα, γιατί έχει αποδειχθεί ότι η Ρωσία έχει αντισταθεί σε τρεις παρόμοιες επιθέσεις στο παρελθόν, από το Μεσαίωνα. Αλλά σήμερα, προσπαθούν πάλι, με άλλα μέσα, να αποκτήσουν κάτι τέτοιο.
Όμως, ο Τραμπ δεν καταλαβαίνει από αυτά, διότι είναι άνθρωπος των επιχειρήσεων, προσανατολισμένος προς το κέρδος, και τον ενδιαφέρει η Γερμανία μόνο στο βαθμό που μπορεί να του αποδώσει κάτι. Δηλαδή, να έχει κέρδη. Δε θέλει να πληρώσει δεκάρα, ούτε για τον αμυντικό προϋπολογισμό της Γερμανίας, ούτε για κανέναν άλλον. Οπότε, αυτό, έχει δημιουργήσει μεγάλο σοκ στην μέχρι τώρα πολιτική Μέρκελ – Σόιμπλε.
Εν τω μεταξύ εμείς, πρέπει όλα αυτά να τα εκμεταλλευτούμε. Δηλαδή, μπορεί να βελτιώσουμε την κατάστασή μας, η οποία είναι φοβερή αυτή τη στιγμή, γιατί εκτός των άλλων έχουν φύγει χιλιάδες επιχειρήσεις και έχουν πάει αλλού, όπως π.χ. στη Βουλγαρία, όπου εκεί, πλέον, έχει δημιουργηθεί μία ολόκληρη ελληνική κοινότητα.  Τί να κάνουμε; Πρώτα πρώτα να μην πέφτουμε στην παγίδα, συνεχώς, να μη μας δίνουν ούτε μία αποζημίωση. Το άλλο είναι να θυμίσουμε στους Γερμανούς το φρικτό παρελθόν τους.
Διότι οι Γερμανοί, και ειδικά οι νέοι, όπως έδειξε και μια τελευταία έρευνα, δεν έχουν σχεδόν ιδέα για τα φρικιαστικά που έκανε ο Χίτλερ. Δεν τους τα διδάσκουν καθόλου. Στην αρχή και οι Γάλλοι έκαναν το ίδιο για την Κυβέρνηση του Βισύ, αλλά αντιλήφτηκαν ότι είναι πολύ κακό για τη γαλλική ψυχολογία και γράφτηκαν πολλά βιβλία τα οποία άρχισαν να αποκαλύπτουν το ρόλο των φιλογερμανών Γάλλων. Διότι το Βισύ, ήταν αντισημιτικό και στείλαν ένα σωρό Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για εξόντωση. Αυτό το κρύβανε οι Γάλλοι για πολύ καιρό, αλλά τώρα βγήκαν στη φόρα όλα, γιατί κατάλαβαν οι Γάλλοι ότι πρέπει να εξιλεωθούν και οι ίδιοι, για το ρόλο τους. Ενώ στη Γερμανία ακόμα αντιστέκονται πολύ πεισματικά, δεν θέλουν με κανέναν τρόπο να το δεχτούν ότι και οι ίδιοι –διότι δεν είναι μόνο ο Χίτλερ αλλά και οι ίδιοι- έχουν ευθύνη.
Πρέπει, λοιπόν, να θυμίσουμε στους Γερμανούς το φρικτό παρελθόν τους, διότι πρέπει να εξιλεωθούν πρώτα για να το ξεπεράσουν, όπως θα έλεγε ένας Γιουνγκ ή ένας Φρόυντ.
Κι εμείς οι Έλληνες επειδή ήμασταν διαιρεμένοι μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο ανάμεσα στους κομμουνιστές και στους χίτες, δεν μπορέσαμε να θέσουμε καλούς όρους στις ειρηνικές συνεννοήσεις που έγιναν μετά τον πόλεμο. Ο Καραμανλής τα έδωσε όλα για το τίποτε.
Και θα είχαν πολύ περισσότερους σύμμαχους οι Γερμανοί στην Ευρώπη αν δίνανε αποζημιώσεις από τα λεφτά που έχουν μαζέψει, γιατί έχουν μαζέψει θησαυρό. Δεν δικαιολογείται καθόλου λοιπόν να μη δίνουν αποζημιώσεις και να θέλουν να μας αρμέξουν μέχρι τέλους.
Αλλά το θέμα είναι πως σ’ αυτό δεν έχουμε την επαρκή υποστήριξη, ούτε των ευρωπαίων, ούτε αμερικανών. Οι αμερικάνοι απλώς μας υποστηρίζουν επειδή είμαστε σε μία γεωπολιτική θέση αναγκαία σ' αυτούς για τις στρατιωτικές, κυρίως, βάσεις τους. Γι’ αυτό μας θέλουν, και ελπίζω να μας θέλουν μέχρι τέλους, γιατί αλλιώς μπορεί να έχουμε και μεις αποσχιστικά κινήματα, όπως στη Θράκη. Είναι κι αυτός ένας κίνδυνος, να κομματιαστούμε κι εμείς μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση.
Εδώ βλέπουμε ότι σήμερα αλλάζει πάρα πολύ το γενικό σκηνικό της Ευρώπης, και προς το παρόν μπορεί να μη ξέρουμε τι θα συμβεί ακριβώς, αλλά μπορούμε να προβλέψουμε π.χ. ότι η νέα βουλή των Γερμανών θα τα βρούνε μπαστούνια με τους ακροδεξιούς.
Οι δε Γάλλοι, οι οποίοι είναι πιο πολιτισμένοι κι έξυπνοι από τους σημερινούς Γερμανούς, επειδή έχουν διατηρήσει τον πολιτισμό τους διότι ήταν οι ηττημένοι, προσπαθούν τώρα να επιστρέψουν στις ρίζες τους, και ξαναέβαλαν τα αρχαία ελληνικά στα σχολεία τους. Έγινε δεκτό αυτό το αίτημα, 90%. Είναι ένα σημάδι αυτό, μαζί με την πρόσθεση του Ομήρου στο Magazine Litteraire, όπως μου είπαν.
Όλη η σημερινή Ευρώπη είναι μια κατασκευασμένη αφήγηση, δεν είναι μια πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι ότι η Ευρώπη είναι ένα συνονθύλευμα από διάφορα μικρά έθνη, με διαφορετικούς πολιτισμούς, γλώσσες και οικονομίες. Το αφήγημα ότι υπάρχει Ευρώπη με αυτό το κατασκεύασμα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μια απάτη, μια κοροϊδία. Κι αυτό το αφήγημα, δεν στέκεται πλέον. Πρέπει λοιπόν να βρούνε τις ρίζες τους, για να φτιάξουν ένα νέο αφήγημα, όλοι αυτοί οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι έχουν συμμετάσχει οι περισσότεροι στην Αναγέννηση –μη βλέπεις εμάς κάτω από το ζυγό των Τούρκων, οι άλλες χώρες μοιράστηκαν την Αναγέννηση. Ακόμα και η Γερμανία και οι Σλαβικές χώρες, έχουν ωφεληθεί πάρα πολύ από την Αναγέννηση.
Λοιπόν, πιστεύω, ότι αυτό το αφήγημα που λέγεται Ευρώπη, δεν στέκεται πλέον έτσι όπως είναι. Και οι πρώτοι που το κατάλαβαν, βέβαια, είναι οι Άγγλοι. Οι οποίοι είναι πολύ πονηροί. Αρχικά, κράτησαν το νόμισμά τους, γιατί ήταν επιφυλακτικοί, και τώρα φύγανε…
Η επιστροφή σε ένα αφήγημα καινούργιο, το οποίο θα έχει ως βάση τον ελληνικό πολιτισμό, επανέρχεται δριμύτερο, μέσα από αυτή την ανάδυση, την απίθανη, των ακροδεξιών κομμάτων, και στη Γαλλία, και στη Γερμανία, αλλά και στην Αγγλία, και φοβάμαι και στη Ρωσία. Και βέβαια στην Ελλάδα, που πρωτοστάτησε στο είδος, εξ’ αιτίας και της γερμανικής Κατοχής, η οποία ευνόησε πάρα πολύ τους ακροδεξιούς που έχουν δημιουργήσει ένα πιστό αντίγραφο του χιτλερισμού, γελοίο, όπως αυτό που κάνουν οι μαύροι με τους αποικιοκράτες κατακτητές τους σε μια ταινία του Ζαν Ρους. Και με μια ΝΔ η οποία φλέρταρε με την ακροδεξιά, και ακόμα τη φλερτάρει, διότι έχουν βάλει τον Βορίδη αντιπρόεδρο, για ψήφους. Είναι δυνατόν;
Βλέπουμε λοιπόν ότι έχουμε μπολιαστεί σε αυτά τα θέματα, και οι Σκανδιναβοί που θεωρούν τους εαυτούς τους τόσο δίκαιους και φιλελεύθερους, την έχουν πάθει και αυτοί με τους ισλαμιστές. Ας πούμε ο καθαρός γερμανικός τους εαυτός, ο σκανδιναβικός, έχει υπονομευτεί πάρα πολύ τα τελευταία αυτά χρόνια.
Παρατηρούμε, λοιπόν, μία διάσπαση σε όλη την Ευρώπη. Διάσπαση, πρώτα πρώτα, του αφηγήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και φυσικά όλο το υπόλοιπο οικοδόμημα το οποίο στήσανε για την εκμετάλλευση των μικρών και αδύναμων λαών οι πιο ισχυροί, όπως εμάς που έχουμε ποιότητα προϊόντων τα οποία μας τα παίρνουν για το τίποτα και τα ανακατεύουν με τα δικά τους. Για να μη μιλήσουμε για τη Μοσάντο με τα υβρίδια που φτιάχνουν διάφορα λαχανικά κ.ά., μια εταιρεία εγκληματική.
Όμως, είναι ελπιδοφόρα, θα έλεγα, αυτή η προσπάθεια νέου αφηγήματος, με την επιστροφή στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, που ξεκινάει από τους Γάλλους, και  είναι κάτι που μπορεί να μεταδοθεί και σε άλλες χώρες, θα δούμε στο μέλλον ποιες θα είναι, αν είναι η Ιταλία, ή η Ισπανία που ήδη υπάρχει ένας φιλελληνισμός από πολύ καιρό, αν και σήμερα ο Ραχόι είναι ένα ακροδεξιό κόμμα, συνέχεια του Φράνκο. Όμως, οι αριστερίζοντες κι εκεί τσακώθηκαν μεταξύ τους και δεν μπόρεσαν να κάνουν τίποτα.
Κρ.Π.: Οπότε τι αισιόδοξο βλέπετε να γίνεται; Γιατί δυσκολεύομαι να το δω…
Ν.Β.: (γέλια) Βέβαια, τα σύννεφα είναι μαύρα, αλλά πίσω από τα σύννεφα είναι ο καθαρός ουρανός. Εμείς οι Έλληνες έχουμε πάθει μια μεγάλη καθίζηση με την επίθεση που μας κάνανε οι Γερμανοί. Και βέβαια έχω πληγωθεί και εγώ βαθύτατα από το 2010 και πέρα με αυτήν την επίθεση τη φοβερή και τελείως ρατσιστική και ανθελληνική, βαθύτατα ανθελληνική.
Κρ.Π.: Τώρα όμως τα βρίσκουν σιγά σιγά μπροστά τους, όλα αυτά που χτύπαγαν σε μας.
Ν.Β.: Μα, ναι, αυτό λέω. Δηλαδή ξανάρθε μπούμερανγκ σ’ αυτούς. Καλά να πάθουν. Αλλά το θέμα είναι, ότι για να βρεθεί μια λύση πρέπει να βρούνε ένα αφήγημα. Και που θα το βρούνε αυτό το αφήγημα; (γέλια) Στον Όμηρο! (γέλια).
Κρ.Π.: Ναι αλλά ο πολιτισμός έτσι όπως είναι αυτή τη στιγμή, δεν ευνοεί γενικά ούτε καν τη λέξη «αφήγημα», ούτε την αφηγηματικότητα. Οι νέοι λένε μια λέξη π.χ. «σούπερ!», βάζουν και μια φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και ξεμπερδεύουνε. Οπότε πως θα μπορέσει να φτιάξει ένα νέο αφήγημα μια Ευρώπη που σχεδόν πολεμάει την αφήγηση;
Ν.Β.: Ναι, κοίταξε να δεις, πρέπει πρώτα οι ειδικές ανθρώπινες περιπτώσεις να υπογραμμιστούν. Οι ειδικές περιπτώσεις είναι τα μικρά αφηγήματα. Ήδη οι Γάλλοι έχουν κάνει μία διακριτική θεωρητική κριτική στο μεγάλο αφήγημα. Το μεγάλο αφήγημα δεν στέκεται, όπως οι μεγάλες ιδεολογίες. Δεν στέκονται. Τα μικροαφηγήματα είναι εκείνα στα οποία στράφηκαν ήδη από πολύ καιρό. Αυτά τα μικροαφηγήματα μπορεί σιγά σιγά να δημιουργήσουν ένα πιο αυθεντικό αφήγημα από τα μεγάλα ψευδοαφηγήματα που έχουμε μέχρι σήμερα.
Κι όταν λέω μικροαφηγήματα, εννοώ τις καθημερινές περιπτώσεις ανθρωπισμού, από άνθρωπο σε άνθρωπο, από γυναίκα σε γυναίκα, από άντρα σε γυναίκα, τα οποία βρίθουν, π.χ. μέσα στους πολέμους.
Υπάρχουν πάρα πολλές τέτοιες ιστορίες, που κάθε τόσο έρχονται στην επιφάνεια, όπως ενός αμερικάνου στρατιώτη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος βρέθηκε στον αέρα από μία έκρηξη εναντίον των Γερμανών κι έπεσε σε ένα μέρος που δεν γνώριζε. Κρύφτηκε μέσα στην κουφάλα ενός δέντρου, βλέποντας να περνά μία ατέλειωτη σειρά από γαλλικά τανκς. Ένα από αυτά τα τανκ που ο διοικητής ήταν γυναίκα, σταμάτησε και τον πήρε μέσα και πολέμησαν μαζί τους Γερμανούς. Ο ίδιος ήταν ειδικός στις εκρήξεις και βοήθησε πάρα πολύ τους Ρώσους και γι’ αυτό και ο τότε στρατάρχης τον γέμισε με παράσημα.
Μια τέτοια ιστορία η οποία έχει και συναισθηματική διάσταση, γιατί και οι δύο ήταν πολύ νέοι και όμορφοι, και πιθανώς να τον ερωτεύτηκε και η γυναίκα, πριν σκοτωθούν και οι δύο μαζί, καθώς έκαναν επίθεση για να καταλάβουν το Βερολίνο. Αυτός μπορούσε να είχε σώσει τη ζωή του γιατί θα τον έπαιρναν οι Αμερικανοί, αλλά αυτή δεν είχε επιλογή, έπρεπε να συνεχίσει. Και φαίνεται ότι εκεί σε κάποια σύγκρουση, σκοτώθηκαν κι οι δύο.
Αυτές οι μικροϊστορίες, πάνε αντίθετα με τα δήθεν μεγάλα δόγματα και τις μεγάλες αφηγήσεις, ότι οι εχθροί μας σήμερα είναι οι Ρώσοι, ή οι Αμερικάνοι, ή τούτοι, ή εκείνοι. Οι άνθρωποι δεν είναι εχθροί μεταξύ τους. Άμα ψάξεις τις περιπτώσεις ατόμων που σχετίζονται, βλέπεις ότι εκεί αναδύεται μία ανθρωπιά, η οποία είναι σαν ένα θαύμα! Γι’ αυτό μιλάω για τα μικροαφηγήματα. Αυτά πρέπει να προσέξουμε τώρα και να τα ψάχνουμε.
Κρ.Π.: Όπου τα μεγάλα αφηγήματα, κατασκευάζονται από τις εξουσίες;
Ν.Β.: Ε, βέβαια. Τα μικροαφηγήματα βγαίνουν φυσικά από μόνα τους, από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Και δυστυχώς λίγοι συγγραφείς ερευνούν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Διότι είναι κι αυτοί παγιδευμένοι μέσα στα μεγάλα αφηγήματα. Όσο για τους ποιητές, ούτε να το συζητάμε. Οι ποιητές είναι τυφλοί και κουφοί, δεν βλέπουν παρά μόνο τον εαυτό τους. Και είναι ένα είδος ναρκισσισμού, συχνά με πολύ φτωχή γλώσσα.
Από πολύ καιρό παρακολούθησα έναν μεγάλο κοινωνιολόγο, ο οποίος έδινε έμφαση στην προσωπική καθημερινή ζωή των ανθρώπων, εναντίον των κατασκευασμένων Ιστοριών, γενικά. Αυτός έχει εμπνεύσει και τον Σαρτρ και τους λεγόμενους Καταστασιακούς. Τον διάβαζα με μεγάλο ενδιαφέρον διότι ανέτρεπε τελείως τα μεγάλα ιστορικά αφηγήματα ως κατασκευές.
Κρ.Π.: Όπως για παράδειγμα, ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης στο βιβλίο με τις προσωπικές αφηγήσεις των προσφύγων στη Μέση Ανατολή, ή η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη με τις Ομάδες Προφορικής Ιστορίας...

Ν.Β. Ναι, είναι πολύ σημαντικό αυτό. Κι είναι ένα μέρος καταφρονημένο, αυτό των προφορικών αφηγήσεων. Αυτό έχει κάνει και ο Λεωνίδας Εμπειρίκος, και ο Μάρκος Δραγούμης. Πολλές έρευνες και στα αφηγήματα, και στα τραγούδια, κλπ..
Ν.Β. Ναι, είναι πολύ σημαντικό αυτό. Κι αυτό είναι ένα μέρος καταφρονημένο. Των προφορικών αφηγήσεων. Αυτό έχει κάνει και ο Λεωνίδας Εμπειρίκος, και ο Μάρκος Δραγούμης, πολλές έρευνες και στα αφηγήματα, και στα τραγούδια, κλπ..

Κρ.Π.: Κι όπως ο Χρόνης Μίσσιος είχε πει ότι «Δεν ξέρω, αλλά νομίζω πως όταν ο άνθρωπος ξανακαταχτήσει την ανθρωπιά του, όταν ξαναρχίσει να δημιουργεί ανθρώπινο πολιτισμό, να γράφει πια την ιστορία κάθετα, όχι για λαούς και για μάζες, αλλά για τον Παύλο, για τη Ρηνιώ, για την Ελένη, για το μαστρο-Στέφανο… τότε μονάχα οι άνθρωποι θα ξέρουν τι κοστίζει η ιστορία, τι κοστίζει η συμμετοχή».
Ν.Β.: Ε, Βέβαια, ο Χρόνης Μίσσιος ήταν πολύ σπουδαίος συγγραφέας, και περίπτωση εκπληκτική, ενός ανθρώπου ο οποίος ήταν τόσα χρόνια στη φυλακή και το μυαλό του έμεινε ακέραιο και δημιουργικό. Και κατάλαβε αμέσως τι γίνεται εκεί μέσα, δηλαδή την τρομοκρατία που προερχόταν κι από τις δύο πλευρές.-